Hazine ve Maliye Bakanlığının internet sitesinden 2024 yılı gelişmeleri ve 2025 yılı öngörülerini içeren “Hazine Finansman Programı” yayımlandı.
Orta Vadeli Program ve Merkezi İdare Bütçesi öngörüleri temel alınarak hazırlanan 2025 yılı Hazine Finansman Programı’na nazaran geçen yıl 65,1 ay olan nakit iç borçlanmanın ortalama vadesi, bu yıl ocak-ekim devrinde 48,6 ay oldu. Yüzde 20,6 olan sabit getirili Türk lirası cinsi iç borçlanma ortalama maliyeti de birebir devirde yüzde 36 düzeyinde gerçekleşti.
Yatırımcı tabanının genişletilmesi ve borçlanma araçlarının çeşitlendirilmesi maksadıyla birinci kere 2012 yılında gerçekleştirilen kira sertifikası ihraçlarına 2024 yılında da devam edildi. Bu çerçevede kelam konusu devirde iç piyasada toplam 69,7 milyar lira meblağında Türk lirası cinsi kira sertifikası ihracı yapıldı.
İlk kez 2017 yılı Ekim ayında ihraç edilen altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihraçları bu yıl da sürdürüldü. Bu çerçevede sermaye piyasalarının güçlendirilmesi maksadıyla bankalara ve yatırım fonlarına yönelik ihraçlar gerçekleştirildi. 2024 yılında toplam 126,4 ton altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası itfasına karşılık, 48,5 tonu altın tahvili ve 83,3 tonu altına dayalı kira sertifikası olmak üzere toplam 131,8 ton altın karşılığı senet ihraç edildi.
Bu yıl ocak-ekim devrinde 2,9 milyar avro fiyatındaki döviz cinsi iç borç anapara itfasına karşılık iç piyasada 1,2 milyar avro fiyatında döviz cinsi iç borçlanma, 1,6 milyar dolar fiyatındaki döviz cinsi iç borç anapara itfasına karşılık da 1,6 milyar dolar fiyatında döviz cinsi iç borçlanma gerçekleşti.
Yaz periyoduna girmeden yıllık finansman gereksiniminin yüzde 70’i karşılandı
2024 yılında global ekonomik görünüm, gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyaseti kararları ve yaşanan jeopolitik gelişmeler global piyasaları yakından etkilemeye devam etti.
Yıl içinde başta Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve ABD Merkez Bankası (FED) olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının para siyasetinde gevşemeye gitmeye başladıkları gözlendi. Ülkelerin artan finansman muhtaçlıkları ve global olarak daha uygun olduğu gözlenen piyasa şartları sonucunda, bilhassa gelişmekte olan ülkeler tarafından milletlerarası sermaye piyasalarında sene başından bu yana son yıllara kıyasla yüksek meblağlarda tahvil ihracı gerçekleştirildi.
Bu yıl şubat ve mart aylarında sırasıyla 3 milyar dolar ve 2 milyar avro meblağlarında gerçekleştirilen iki tahvil ihracı ile yılın birinci çeyreğinde yıllık finansman meblağının yarısından fazlası karşılanarak toplamda yaklaşık 5,2 milyar dolar fiyatında finansman sağlandı. Temmuz ayında gerçekleştirilen 1,75 milyar dolar fiyatındaki ihraç ile piyasalar yaz devrine girmeden yıllık finansman gereksiniminin yüzde 70’i karşılandı.
Ekim ayında Bakanlık tarafından ihraç edilen 3,5 milyar dolar fiyatındaki 2035 vadeli tahvil ihracı ile eş vakitli olarak yükümlülük idaresi süreci yürütüldü. Bu süreç kapsamında milletlerarası piyasalarda süreç görmekte olan 2024 ve 2025 vadeli tahvillerin yaklaşık 1,8 milyar dolar fiyatındaki kısmının, yeni ihraç edilen tahvillerle değişimi sağlandı ve kelam konusu fiyat 2035 yılına ötelendi. Böylece dış borç stokunun vadesi uzatıldı, refinansman riski azaltıldı ve bu sayede itfa profili rahatlatıldı. Gerek değişim sürecine gerekse ihracın değişime tabi olmayan nakit finansman kısmına yabancı yatırımcının ağır ilgisi gözlendi. Yükümlülük idaresi süreci hariç tutulduğunda, bu tahvil ihracı ile yaklaşık 1,7 milyar dolar fiyatında nakit finansman sağlandı.
Konvansiyonel tahvil yahut sukuk piyasasındaki finansman imkanları değerlendirilebilecek
2024 yılında ülke kredi notundaki artırımlar ve risk primindeki güzelleşmenin tesiriyle, yıl içinde gerçekleştirilen tüm tahvil ihraçlarına ve değişim sürecine iştirakin yüksek olması ve 3 Ekim 2024 tarihli son ihraçta ABD tahvili üzerine ödenen ek risk priminin uzun bir ortadan sonra birinci sefer 300 baz puanın altına gerilemesi, olumlu gelişmeler olarak öne çıktı. Bu gelişmeler çerçevesinde 2024 yılı içinde milletlerarası sermaye piyasalarında gerçekleştirilen tahvil ihraçları, toplam 10,5 milyar dolara ulaştı. Son tahvil ihracının yükümlülük idaresi kısmı hariç tutulduğunda ise bunun yaklaşık 8,6 milyar dolarlık kısmı nakit finansman olarak elde edildi.
Piyasa şartlarının uygunluğu çerçevesinde yılın geri kalanında potansiyel bir finansman süreci için konvansiyonel tahvil yahut sukuk piyasasındaki finansman imkanları değerlendirilebilecek. Yatırımcı ilgileri kapsamında ise 2024 yılı ocak-ekim devrinde memleketler arası yatırımcılar, finansal kuruluşlar ve kredi derecelendirme kuruluşları ile Türk iktisadı, mahallî ve global sermaye piyasalarındaki gelişmelere ait çok sayıda görüşme gerçekleştirilerek farklı profil ve çeşitlilikteki yatırımcı kitlesine ulaşıldı.
2025’te 2 trilyon 845,5 milyar lira iç borçlanma yapılması planlanıyor
Gelecek yıl 1 trilyon 373,2 milyar lira anapara ve 1 trilyon 868,7 milyar lira faiz olmak üzere toplam 3 trilyon 241,9 milyar lira fiyatında borç servisi gerçekleştirilmesi, borç servisinin 2 trilyon 385 milyar lirasının iç borç, 856,9 milyar lirasının ise dış borç olarak yapılması öngörülüyor.
İç borç servisinin 2 trilyon 229 milyar liralık kısmının piyasaya yapılacak ödemelerden, 156 milyar liralık kısmının ise kamu kurumlarına rekabetçi olmayan teklif yoluyla gerçekleştirilen satışların ödemelerinden oluşması hedefleniyor.
Nakit bazlı faiz dışı istikrar, özelleştirme gelirleri, 2/B satış gelirleri, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonundan aktarılacak kaynaklar ile evreli ve garantili borç geri dönüşleri ve kasa/banka kullanımı sonucu elde edilecek borçlanma dışı kaynakların toplamının eksi 62,9 milyar lira olması bekleniyor.
2025 yılında memleketler arası sermaye piyasalarından tahvil ve kira sertifikası ihraçları yoluyla 11 milyar dolar meblağı karşılığında finansman sağlanması öngörülüyor. Bu öngörüler doğrultusunda 2025 yılında 2 trilyon 845,5 milyar lira iç borçlanma yapılması planlanıyor.
Piyasa şartları çerçevesinde değişim ve geri alım ihaleleri yapılabilecek
Programa nazaran, Türk lirası cinsinden sabit kuponlu “gösterge tahvil”lerinin ihracına piyasa şartları çerçevesinde nizamlı devam edilmesi amaçlanıyor. Türk lirası cinsinden kuponlu/kuponsuz bonolar ve tahviller, farklı vadeli değişken kuponlu tahviller, enflasyona endeksli tahviller, altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikaları itfa takvimine ve piyasa şartlarına bağlı olarak ihraç edilebilecek. Türk cinsi kira sertifikalarının ihraçlarına 2025 yılında da devam edilmesi öngörülüyor. Piyasa iştirakçilerinin ek talepleri de ayrıyeten değerlendirilebilecek.
Aylık olarak nakit girişleri ile çıkışları ortasında gözlenebilecek süreksiz uyumsuzluğun giderilmesi hedefiyle kısa vadeli Hazine bonoları ve “Para Piyasası Nakit Süreçleri Aracılığı ile Sağlanacak Finansman Hakkında Yönetmelik”te yer alan finansman araçları kullanılabilecek. Borç servisinin devirler ortası istikrarlı dağılımının sağlanması ve ikincil piyasada fiyat aktifliğinin artırılması amaçlarıyla piyasa şartları çerçevesinde değişim ve geri alım ihaleleri yapılabilecek, ihalelere ait ayrıntılar ihale gününden en az bir iş günü evvel kamuoyuna duyurulacak
Uluslararası sermaye piyasalarından finansman sağlanması gayesiyle çeşitli vadelerde konvansiyonel tahviller, kira sertifikaları, yeşil tahviller, toplumsal tahviller ve/veya sürdürülebilir tahviller piyasa şartlarına bağlı olarak ihraç edilebilecek. Piyasa çeşitliliğinin sağlanabilmesi için memleketler arası piyasalarda ABD dolarının yanında imkan olması durumunda başka döviz cinslerinden ihraçlar da yapılabilecek. Yatırımcı bağlantılarının geliştirilmesi ile milletlerarası sermaye piyasalarında ülkeye yönelik yatırımcı algısının güçlendirilmesi maksadıyla milletlerarası yatırım bankaları, kredi derecelendirme kuruluşları ve memleketler arası yatırımcılar ile gerçekleştirilen görüşmelere devam edilecek.