18 Nisan 1999 Seçimleri’nin üstünden 24 sene geçti. Bülent Ecevit liderliğindeki DSP’nin birinci parti olmayı başardığı, MHP’nin ise tarihinin en yüksek oyuna ulaştığı bu seçimler, yeniden bir seçim sathında olduğumuz bu günlerde bize toplumun tavrına ait çok fazla bilgi veriyor.
Öyleyse gelin, bir taraftan bu seçimlerin nasıl bir atmosferde yaşandığını incelerken başka taraftan günümüz ile ilişkili taraflarına odaklanalım…
Türkiye, 28 Şubat 1997’deki meşhur Milli Güvenlik Kurulu Toplantısı’ndan beri epey sancılı bir devir geçiriyordu.
Askerin ve Yargı’nın baskısıyla yıpranan Refah Yol iktidarı misyonu bırakmış, Türkiye, azınlık hükümetlerinin kontrolüne girmişti. Bu süreçte Refah Partisi kapatılıp yerine birebir kadro tarafından Fazilet Partisi kuruldu.
1999 Seçimleri’ne ilerleyen süreçte ise Türkiye’yi derinden etkileyen bir olay yaşandı. PKK terör örgütü lideri Abdullah Öcalan, Kenya’da yakalanıp Türkiye’ye getirildi.
Öcalan’ın yakalandığı haberini kamuoyu ile paylaşan, süreksiz hükümetin Başbakanı Bülent Ecevit oldu.
‘Şehit Analarına Verdiğimiz Kelamı Tuttuk’ diyen Ecevit, bu açıklamasıyla bir anda toplumun gözünde kahramanlaştı.
1974 Yılındaki Kıbrıs Barış Harekatı ile “Kıbrıs Fatihi” olarak nam salan Karaoğlan, Öcalan’ın yakalanması ile bu sefer “Kenya Fatihi” olarak duyuruldu.
Öcalan’ın uzun uğraşlar sonucu yakalanıp Türkiye’ye getirilme süreci, 1999 Seçimleri’nin de yazgısını direkt etkileyecekti.
18 Nisan 1999 günü Türkiye sandık başına gitti. Öcalan’ın yakalanma rüzgarı tam manasıyla sonuçları belirlemişti.
PKK önderinin yakalandığını kamuoyuna açıklayan Ecevit’in DSP, %22 oy oranıyla birinci oldu. Öteki taraftan 28 Şubat Süreci’nin sancılı yılları, vatandaşları emniyetli ve deneyimli bir siyasetçi olarak görülen Ecevit’e yöneltti. Karaoğlan’a uzun yıllar sonra tekrar iktidara getirdiği partisiyle birlikte başbakanlık yolu açılmıştı.
Seçimlerin bir diğer başarılı partisi MHP oldu. Toplumda esen milliyetçi rüzgardan faydalanıp tarihinin en yüksek oyunu aldı MHP.
%18’lik bir oy oranına ulaşan MHP, DSP’nin ardından ikinci parti oldu. 1995 Seçimleri’nde birinci olan Refah Partisi, Fazilet ismiyle girdikleri bu seçimde lakin üçüncü olabildi. Dördüncü sırada ANAP beşinci sırada ise DYP geliyordu.
Cumhuriyet Halk Partisi ise tarihinde birinci defa bu seçimde %10 barajını geçemeyerek baraj altında kaldı.
Deniz Baykal, bu seçimlerin akabinde birinci evvel genel başkanlıktan istifa kararı alarak üstüne gelen tenkit furyasını püskürttü. Akabinde sürecin sakinleşmesi sonrası tekrar CHP liderliğine seçildi.
Seçimlerin akabinde hükümetin nasıl kurulacağı uzun müddet tartışıldı. Yapılan görüşmelerin akabinde Bülent Ecevit başbakanlığında DSP-MHP-ANAP Koalisyon hükümeti kuruldu.
Temsil gücü epey yüksek olan bu koalisyonun, Türkiye’yi evvelki yıllara nazaran daha rahat yönetebileceği düşünülüyordu. Bilhassa Ecevit’in deneyimine inanç duygusu yüksekti. Lakin yaşanacak gelişmeler ile konuttaki hesap çarşıya uymayacaktı.
Önce 1999 Sarsıntısı Türkiye’yi yıktı. Başta Kocaeli ve Sakarya olmak üzere Marmara bölgesinde müthiş bir yıkım yaşandı.
Depremin oluşturduğu yıkımın üstüne ekonomik kriz de eklenince koalisyon çatırdamaya başladı. 2001 yılında Başbakan Ecevit’in, Cumhurbaşkanı Sezer ile yaşadığı arbede çok büyük bir devlet krizini beraberinde getirdi. Başbakan’a Anayasa Kitapçığı fırlatan Sezer’e, koalisyon başkanları çok sert reaksiyon gösterdi. Türkiye bir anda yangın yerine döndü.
Başbakanlık önünde muharrir kasaların fırlatıldığı, halkın alım gücünün bir anda düştüğü kaotik bir periyoda girildi.
Üçlü koalisyon, krizin sancılarıyla boğuşurken, bir de üstüne Başbakan Bülent Ecevit’in hastalığı eklenince işler yeterlice çığrından çıktı. 2002 yılının Temmuz ayında Devlet Bahçeli’nin davetiyle erken seçim kararı alındı. Bu karar tam bir intihardı. Hem önemli bir ekonomik kriz hem de başbakan Ecevit’in hastalığı kelam konusuyken seçimlere gitmek vahim bir karardı. Lakin Devlet Bahçeli’ye kimse kelam geçiremedi.
Devlet Bahçeli’nin en düşünceli devirde koalisyonu bozarak erken seçim kararı aldırması hangi sebebe dayanıyordu bugün bile anlaşılabilmiş değil.
Bahçeli, yıpranan ve hasta olan Başbakan’ın akabinde gelen önder olarak oyların kendisine yöneleceğini düşünmüş olabilir. Fakat kriz altındaki Türkiye’de erken seçim kararı vermek sadece Ecevit’i değil tüm koalisyon için intihar niteliği taşıyordu.
Bahçeli’nin açıklamasıyla gidilen 3 Kasım 2002 Erken Seçimleri, Cumhuriyet tarihinin en sansasyonel seçimleri olarak tarihe geçti.
Beklendiği üzere koalisyonu oluşturan DSP-MHP-ANAP’ın üçü de çok büyük bir hezimet yaşayarak baraj altında kaldı. Yalnızca bir sene evvel kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi, oyların %34’ünü alarak tek başına iktidar oldu. CHP ise ana muhalefet partisi olarak Meclis’e girdi.
Bahçeli’nin intiharı bir periyodu bitirmiş, öteki bir devri başlatımıştı.
1999 Seçimleri’nin günümüz ile en kıymetli bağlantısı Bugünkü CHP+İYİ Parti sosyolojisinin, Metropoller ve Batı Anadolu’daki dominasyonunu bu seçimde görmüştük.
İkinci olarak ise 28 Şubat Süreci’nin AK Parti’yi iktidara getirdiği yaygın olarak tabir edilir. Halbuki, seçim sonuçlarını değerlendirdiğimizde 1999 seçimlerinde Fazilet Partisi’nin oylarının düştüğünü görüyoruz. Yani 28 Şubat Süreci, İslamcı siyasi çizgiyi takip eden partilerin oylarını yükseltmedi, düşürdü. AK Parti’yi 2002’de iktidara getirenin ise 28 Şubat Süreci’nden çok 2001 krizi olduğu anlaşılıyor.
Gelelim Bülent Ecevit’e….
1970’lerin Karaoğlan’ı,1999’da tekrar başbakanlık koltuğuna oturdu. Fakat artık eski gücünden, gücünden uzaktı. Sarsıntı, ekonomik kriz ve hastalığı yüzünden 3 Kasım 2002’de çok ağır bir hezimetle siyasetten çekildi. 1999’da %22 olan oyları %1’lere kadar düştü. 5 Kasım 2006 tarihi geldiğinde ise Karaoğlan siyasete veda etti.