Önce IMF, akabinde Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek asgari fiyatta “Enflasyon oranını tetikleyeceği” teziyle düşük artırım oranlarının tercih edileceğini işaret etti. Geçtiğimiz hafta da Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, “Yüzde 25 artış enflasyon görünümüyle tutarlı” diyerek tartışmaların bu orana odaklanmasına sebep oldu.
Ancak yüzde 25 oranı, minimum fiyatta alım gücü kaybını onarmak için kâfi olmaktan çok uzak. 2024’te 17 bin 2 lira olarak belirlenen ve bu yıl hiçbir orta artırım yapılmayan minimum fiyat, çalışanlar daha ocak ayı maaşlarını almadan paha kaybetmeye başladı.
Asgari fiyatta paha kaybı, sadece yılın birinci 9 ayında dahi iktisat idaresinin odaklandığı yüzde 25 oranını geride bıraktı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı resmi enflasyon oranlarına nazaran minimum fiyat, yılbaşından bu yana yüzde 36,44 paha kaybetti. Taban fiyatın, 9 ayda uğradığı bedel kaybı ise 6 bin 195 lira.
Asgari fiyatlı, her yıl daha da fakirleşti. Taban ücretlilerin, kişi başına gayrisafi yurtiçi hasıladan (GSYH) aldığı hisse da yıldan yıla eridi. 1970’li yıllarda yüzde 80’lere ulaşan minimum fiyatın GSYH’ye oranı, 2023’te yüzde 47,4’e düştü. 2024 için GSYH varsayımına nazaran yapılan hesaplamalar da gerilemenin süreceğine işaret ediyor. Buna nazaran 2024’te taban fiyatın kişi başına GSYH’ye oranı, yüzde 43,7 düzeyine kadar gerileyecek. Oranın düşmesi, ücretlilerin GSYH artışından daha az hisse almaları manasına geliyor.
Asgari fiyatın bedel kaybı, altın ve dolar ile yapılan karşılaştırmalarda da belirginleşiyor. TCMB’nin yıllık ortalama Cumhuriyet altını fiyatlarına nazaran 2003’te taban fiyatın yıllık meblağı 25 altına, 2005’te 31 altına denk geliyordu. 2023’te ise taban fiyatla alınabilecek Cumhuriyet altını sayısı 11,8’e kadar geriledi. Birebir hesaplamayla 2024’e bakıldığında ise toplamda sırf 9,95 altına kadar gerileyecek. Dolar kuruna nazaran yapılan hesaplamalarda da durum benzeri. Bu yılın başında, periyodun kuruna nazaran yaklaşık 578 dolara denk gelen minimum fiyat, ekimde 388 dolara kadar düştü. Minimum fiyatlı, TL, altın ve dolar karşısında gelir kaybetti.